Zowopsa zokhudzana ndi kumira m'dziwe

En Ok Pool Kusintha m'gulu la nsonga zachitetezo cha dziwe Tikukupatsirani cholembera cha: Ndani ali ndi mlandu ngozi ikachitika padziwe losambira?

Zofunika Kuziganizira Zokhudza Kumira M'dziwe

Zolembedwa zokhudza kumizidwa

Zowona za kumira

• Chaka chilichonse, pafupifupi ana 3.536 osakwanitsa zaka zisanu amafa chifukwa chomira m’dziwe losambira.
• Mwa awa, 82% ndi ochepera chaka chimodzi.
• Mu 2009, 86% ya anthu omwe anamira m'madzi a chaka chimodzi kapena kucheperapo anali amuna.
• Kwa mwana aliyense wosakwanitsa zaka zisanu yemwe wamwalira chifukwa chomira, ena 11 amalandira chithandizo chadzidzidzi chifukwa cha kuvulala kopanda madzi m'madzi.
• Kumira ndizomwe zimayambitsa imfa kwa ana azaka 1 mpaka 4.
• Pakati pa 2005 ndi 2009, panali pafupifupi anthu 10 omira m'madzi ndi 64 osapha tsiku lililonse ku United States. (Kutengera deta ya CDC)
• Pafupifupi 85% ya anthu amamira m'madzi achilengedwe, monga nyanja, nyanja, ndi mitsinje.
• Malo achiwiri omwe anthu ambiri amamirapo ndi maiwe osambira.
• Pafupifupi 77% ya anthu omwe adamira m'madzi ndi 59% ya omwe sanaphedwe omira ndi amuna.
• Amuna azaka zapakati pa 15 ndi 24 ali ndi ziwopsezo zazikulu kwambiri zakufa m'madzi.
• Mwa mitundu yonse, Afirika Achimereka ali ndi ziwopsezo zazikulu kwambiri zakufa komanso osapha. Pakati pa 2005 ndi 2009, 70% ya anthu omwe anamira m'madzi anali African American.

Kumira m'madzi ndi chifukwa chachitatu chomwe chimayambitsa kufa mwangozi.

Malinga ndi World Health Organisation, kufa m'madzi ndi chachitatu padziko lonse lapansi chomwe chimapha anthu mwangozi.

Chaka chilichonse, anthu pafupifupi 360,000 amafa chifukwa chomira. Mwa awa, pafupifupi 175,000 ndi ana osakwanitsa zaka 15.

Kumira kumapha ana ambiri azaka zapakati pa 1 mpaka 4 kuposa matenda ena aliwonse kupatulapo chibayo ndi malungo.

Kodi anthu ambiri amamira m'madziwe osambira ali kuti?

Kumira kwa madzi ambiri kumachitika m’maiko osauka ndi apakati. Ndipotu, pafupifupi 90% ya anthu onse amamira m'madera awa padziko lapansi.

Pali zifukwa zingapo zomwe zimapangitsa kuti chiwerengero cha anthu omira m'mayiko otsika ndi apakati chikule.

Choyamba, ambiri mwa mayikowa alibe mapologalamu okwanira osambira komanso oteteza madzi. Chachiwiri, nthawi zambiri pamakhala kusowa kwa oyang'anira ndi oteteza anthu ku maiwe ndi magombe. Pomaliza, anthu ambiri m’mayikowa sadziwa kusambira.

Ngakhale kuti kumira m’madzi ndi vuto lapadziko lonse, makamaka m’madera ena a dziko lapansi. Ndipotu, pafupifupi 60 peresenti ya anthu onse amamira ku Asia.

Izi zili choncho chifukwa cha zinthu zingapo, kuphatikizapo mfundo yakuti mayiko ambiri a ku Asia alibe mapulogalamu okwanira osambira komanso oteteza madzi. Kuphatikiza apo, nthawi zambiri pamakhala kusowa kwa oyang'anira ndi oteteza anthu pamadzi ndi magombe.

Kudziwa kusambira sikutanthauza kuti akhoza kumira mu dziwe la ana

Kutha kusambira sikutanthauza kuti ana osapitirira zaka zisanu adzamira m’madzi.

Zoonadi zomizidwa m'madziwe osambira okhudzana ndi kusambira:

• Mwa anthu amene anamira m’madzi azaka zapakati pa 5 ndi 14, 64% sanathe kusambira.
• Mu 2009, 56% ya anthu omwe anamira m'madzi azaka 15 kapena kuposerapo adanena kuti amatha kusambira "zabwino kwambiri," "zabwino" kapena "zapakati".
• Ndikofunika kuzindikira kuti ngakhale osambira amphamvu amatha kumira ngati sakumvetsera, kugwidwa ndi mphepo yamkuntho, kapena kuvala zovala zolemera zomwe zimawachedwetsa.
• Kuvala jekete yodzitetezera ndiyo njira yabwino kwambiri yopewera kumira kwa anthu amisinkhu yonse. Mu 2009, 84% yakufa kwa boti kunachitika pakati pa ozunzidwa omwe sanavale ma jekete opulumutsa moyo.
• Majekete otetezera moyo ayenera kuvala nthawi zonse ali m’bwato, ndipo ana ayenera kuyang’aniridwa ndi munthu wamkulu akakhala pafupi ndi madzi.

Zoyenera kuchita kuti asamire?

Kumira m’madzi ndi vuto lapadziko lonse, koma lafala kwambiri m’madera ena a dziko lapansi.

Maphunziro oletsa kupulumutsa miyoyo ya anthu omira m'madziwe osambira

• Pofuna kuchepetsa chiwerengero cha anthu omira m'madzi padziko lonse lapansi, kuyenera kutsindika kwambiri maphunziro a chitetezo cha madzi.
• Mapologalamuwa aphunzitse ana ndi akuluakulu kusambira komanso kukhala otetezeka pozungulira madzi.
• Kuphatikiza apo, zinthu zambiri ziyenera kuperekedwa powonetsetsa kuti maiwe ndi magombe ali ndi chitetezo chokwanira.
• Pomaliza, maboma ndi mabungwe omwe siaboma akuyenera kugwirira ntchito limodzi podziwitsa anthu za kuopsa komira m'madzi ndi zomwe anthu angachite kuti apewe.

Kuvala jekete yodzitetezera ndiyo njira yabwino kwambiri yopewera kumira kwa anthu amisinkhu yonse

Malamulo, malangizo ndi zida zotetezera m'madziwe osambira